- ιών
- I
Μυθολογικό πρόσωπο. Σύμφωνα με την αττική παράδοση ήταν γιος του Ξούθου και της κόρης του Ερεχθέα, Κρέουσας, και πατρίδα του θεωρείτο η Αττική. Ο Ί. αποτελούσε, στο πλαίσιο της παράδοσης αυτής, έναν από τους σημαντικότερους ηγεμόνες και μεταρρυθμιστές της Αθήνας. Χώρισε τον πληθυσμό της Αττικής σε τέσσερις φυλές, που πήραν την ονομασία τους από τους τέσσερις γιους του, τον Γελέοντα, τον Αιγικόρεω, τον Αργάδεω και τον Όπλητα, ενώ προέβη και στον ταξικό διαχωρισμό των κατοίκων, ανάλογα με τις ασχολίες τους. Οι τάξεις αυτές ήταν οι γεωργοί, οι δημιουργοί, οι ιεροποιοί και οι φύλακες. Τόνωσε την ευσέβεια και τον θρησκευτικό σεβασμό των Αθηναίων· είναι άλλωστε χαρακτηριστικό ότι οι τελευταίοι τον θεωρούσαν γιο του Απόλλωνα Πατρώου. Ο ιστορικός Στράβωνας, δικαιολογώντας τη σύνδεση του Ί. με την Αχαΐα, αναφέρει ότι οι Αθηναίοι ίδρυσαν, με αρχηγό τον μυθικό ήρωα, αποικία στην Πελοπόννησο και συγκεκριμένα στην περιοχή της Αιγιάλου ή Αιγιαλείας (Αχαΐα), οι κάτοικοι της οποίας ονομάστηκαν από τότε Ίωνες. Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή, που ανήκει στον Παυσανία, ο Ί. αφού παντρεύτηκε την Ελίκη, κόρη του βασιλιά των Αιγιαλέων Σελινούντα, ίδρυσε την αχαϊκή πόλη Ελίκη, οι κάτοικοι της οποίας ονομάστηκαν από τότε Ίωνες. Αυτό το μυθολογικό υλικό αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τη συγγραφή της τραγωδίας του Ευριπίδη Ίων.IIΤραγωδία του Ευριπίδη, ο χρόνος διδασκαλίας της οποίας παραμένει άγνωστος. Μολονότι δεν περιλαμβάνεται στα σημαντικά έργα του ποιητή, ωστόσο εντυπωσιάζει τον θεατή με το περίπλοκο παιχνίδι της τύχης που περιγράφει.Η υπόθεση εκτυλίσσεται στους Δελφούς, στα προπύλαια του ναού, όπου προλογίζοντας ο Ερμής διηγείται τον βιασμό της Κρέουσας, κόρης του Ερεχθέα, από τον Απόλλωνα και τη γέννηση –από την ένωσή τους– του Ίωνα, ο οποίος ανατράφηκε και ζει στον ναό υπηρετώντας τον θεό. Εδώ φτάνει η Κρέουσα με τον νόμιμο άντρα της Ξούθο, βασιλιά της Αθήνας, με σκοπό να ρωτήσουν τον Απόλλωνα για την ατεκνία τους. Μάνα και γιος συναντιούνται ανυποψίαστοι για τη μεταξύ τους σχέση και συζητούν με υπαινιγμούς για την τύχη τους: η γυναίκα για τον χαμό του παιδιού της και το παιδί για την έλλειψη της μητέρας του. Ο θεός ξεγελάει τον Ξούθο, λέγοντάς του ότι ο Ίων είναι γιος του από κάποια περασμένη ερωτική του περιπέτεια και προτείνει την είσοδο του Ίωνα στο παλάτι. Τότε η Κρέουσα επαναστατεί και βάζει σε εφαρμογή το φονικό της σχέδιο εναντίον του Ίωνα που καταλήγει σε αποτυχία. Ο παιδαγωγός του πατέρα της και συνεργός στο σχέδιό της ομολογεί την ενοχή της βασίλισσας, που πρέπει πλέον να θανατωθεί. Κυνηγημένη από τον Ίωνα καταφεύγει στον βωμό, όπου με τη βοήθεια της Πυθίας, γίνεται η αναγνώριση μάνας και γιου. Στο τέλος του δράματος εμφανίζεται η Αθηνά, από μηχανής θεά, η οποία επιβεβαιώνει τα γεγονότα, συνιστά στην Κρέουσα να κρατήσει μυστική από τον Ξούθο την καταγωγή του Ίωνα και προφητεύει την κυριαρχία των απογόνων του γιου της στις Κυκλάδες και στην απέναντι ασιατική ακτή.Οι χαρακτήρες της τραγωδίας διαγράφονται ταπεινοί, εκτός από εκείνον του Ίωνα, ο οποίος εξαίρεται. Τα βασικά χαρακτηριστικά του έργου είναι η διάχυτη ειρωνεία και οι καλά ψυχολογημένες σκηνές.* * *ἰών (Α)βοιωτ. τ. τού εγώ.
Dictionary of Greek. 2013.